Ayrık Beyin Operasyonu

İnsan beyni sağ ve sol olmak üzere iki lobdan oluşmaktadır. Bu iki yarım küreyi birbirine bağlayan lif yığını yapıya korpus kollosum denmektedir. Korpus kallosum iki yarım kürenin bilgiyi paylaşmasını sağlar. Ayrık beyin operasyonu korpus kollosumun kesilmesi yani sağ ve sol beyin arasındaki iletişimin sonlandırılmasıdır. 1960’larda nörobilim uzmanı Roger Sperry bu lif yığını hasar gördüğünde insan beyninin çalışmaya devam ettiğini hatta iki yarım kürenin de bir dereceye kadar birbirinden bağımsız halde bilinçli olduğunu bulmuştur.

Epilepsi hastalığında nasıl kullanılıyor ?

Sperry üst seviyedeki epilepsi hastaları için ayrık beyin operasyonunu ortaya atmıştır. Bu operasyon ile sağ beyin sol beyinden ayrılarak birbirinden habersiz hale getirilir. Korpus kallosumla beynin iki yarım küresi birbirini uyararak epileptik nöbetleri oluşturur. Bu nöbetler her gün birkaç kez oluşur ve hastanın normal hayatını sürdürmesini engeller. Sperry’in bu teorisiyle nörocerrahlar korpus kallosumu kestiklerinde epileptik nöbetleri büyük oranda azaltmışlardır.

Ayrık beyin operasyonu yapılan hastaların sağ beyin ve sol beyinleri iletişimsiz kaldığı için duyu mekanizmaları, hafızaları ve motor sistemleri bilgiyi daha fazla alıp veremez. Bu bağlantı kesilmesinin etkileri dışarıdan gözlenmesi güç bir şeydir. Beynin fonksiyonlarını düşündüğümüzde sol yarım küre konuşmayı kontrol ederken, sağ yarım küre sözel ifadeleri anlamaktan sorumludur. Ancak ayrık beyin operasyonu geçirmiş kişi anlasa da konuşmayı gerçekleştiremez.

Farklı bir örnek ele alındığında operasyondan sonra verilen bir sözcük normal bir şekilde okunabilir ve anlaşılabilir fakat aynı sözcük sağ beyinde tanınamaz. Ama hastadan, sözcüğün ifade ettiği şeyin çizilmesi istendiğinde hasta görsel zekanın uzmanlık alanı olan sağ yarım küreye verilen sözcükleri betimleyen resimler çizebilmektedir.

Hastaların söyledikleri şeylerden birisi de sağ ellerinin akıl dışı davranışlarda bulunduğudur. Bu durum korpus kallosumun kesilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu yüzden hastalara sağ beyinleriyle sol beyinlerinin birbirlerinden habersiz olduğu bilgilendirilmesi yapılmalıdır. Örneğin hastalar büyük bir ilgiyle okudukları kitabı sol elleriyle tutuyorlarsa kendilerini kitabı bırakırken bulabilirler. Bunun sebebi sağ beynin kitabı algılayamaması bu yüzden de sıkılmasıdır.

Zaman zaman bu hastalar istemedikleri halde sol elleriyle onaylamadıkları davranışlarda bulunmaktadırlar. Bir psikolog ayrık beyinli hastalarından biri için bir eliyle karısını dövmeye yeltendiğini ve diğer eliyle de onu koruduğunu bildirmiştir.

Ayrık beyin operasyonu örneklerde görüldüğü gibi ilginç etkilerle kişinin hayatına etki edebilmektedir. Fakat epileptik nöbetlerin hastaların hayatını yaşanmaz hale getirmesi seviyesine ulaştığında bu operasyon tercih edilir bir seçenek olmaktadır. En azından kişiye ayrık beyin operasyonuyla günlük hayatı yaşanabilir kılmak mümkündür. 

Psk. Dan. Büşra Aksoy Polat