Yüzümüzde bulunan 43 kasın 10 bin yüz ifadesi oluşturduğunu biliyor muydunuz? Bu kadar yüz ifadesi oluşturabiliyor iken evrensel yüz ifadelerinin olması oldukça ilginçtir. Ekman’ın evrensel duygular teorisi dünyanın en ıssız yerindeki bir kabile üyesiyle İstanbul’un en popüler semtinde yaşayan birinin şaşırdığında, üzüldüğünde, mutlu olduğunda aynı ifadeleri paylaştığını savunuyor.
Antropolog Paul Ekman, psikolog Silvan Solomon Tomkins’in (1911– 1991) aynı konu üstündeki çalışmalarından etkilenmiştir. Duyguları tanıyabilmek için mimikleri kullanarak ayrıntılı bir çalışma gerçekleştirmiştir. Paul Ekman çok eski çağlara kadar uzanan insan ifadelerinin evrensel olduğunu savunmuştur. Yüzdeki kas hareketlerinin yüz ifadelerinin yapı taşları olduğunu ve bu hareketlerle duygular arasındaki ilişkinin evrensel olduğunu iddia eder. Ekman elinde fotoğraf makinesiyle gezip dünyanın birçok yerinde çeşitli duyguları ifade eden yüzlere ait fotoğraflar çekmiştir. Kuzey ve Güney Amerika, Japonya ve Papua Yeni Gine’nin yüksek yerlerindeki Fore halkı gibi dünyanın farklı yerlerinde yaşayan insanların aynı duyguları aynı mimiklerle yansıttığını belirlemiştir. Yani Ekman’a göre gözleri büyümüş,kaşları yukarı kalkmış ve ağzı hafif de olsa aralanmış biri dünyanın neresinde olursanız olun şaşkınlığı yansıtır.
7 Evrensel İfade;
1970’ lerde savunduğu evrensel duygular teorisi daha çok popüler olmaya başlamıştır. Ekman birbirinden farklı mimiklerle bağdaştırılabilen yedi tane evrensel ifade buldu. Bunlar; kızgınlık, mutluluk,korku, üzüntü, şaşkınlık, kınama ve tiksinme. Gülümseme mimiklerin arasından tanınması ve ayırt edilmesi en kolay mimiktir. Bu duygular özel dürtülerdir.İstemsiz olarak gelir ve insanın fizyolojisiyle direk olarak etkileşime girer. Örneğin yüzünüze yerleştirdiğiniz korku ifadesi nöronlarınız harekete geçer bulunduğunuz ortamdan kaçma isteği yaratır ve sizi bunun için harekete geçirmeye çalışır. Mimiklerin değişimi insanın ruh halinde de değişikliğe yol açar.
Bununla birlikte, Yüz Hareketleri Tanımlama Sistemi (YHTS)(Facial Action Coding System (FACS)) adını verdiği bir sınıflandırma sistemi geliştirmiştir.Bu sistemin amacı insan yüzüyle oluşturulabilecek tüm ifadelerin belli kodlar vererek sınıflandırmaktır. Yalan tespiti konusunda yapmış olduğu çalışmalar sadece yüzle sınırlı kalmamış, vücudun geri kalanını da kapsamıştır. FACS eğitimi insanların kendilerini yalan üstünde eğitebilecekleri şekilde oluşturulmuştur. Yalan tespiti konusunda büyük gelişimler sağlamıştır. FACS’i yüz ifadelerinin psikiyatrik bozukluğu olan kişilerde nasıl değiştiğini inceleyen çalışmaya uygulamış ve depresif ve şizofrenik hastaların belirli duyguları tanıyamadıklarını iddia etmiştir. Günümüzde FACS, yüz ifadelerini kategorize etmek için en sık kullanılan yöntemdir.
Kanıtlanmış bir teori;
Ekman’ın evrensel duygular teorisi ardından aksi kanıtlanamadığı için yüz ifadelerinin duyguların evrensel dili olduğu genel olarak kabul görmektedir. Bu çalışmalarla, Margaret Mead gibi bazı antropologların iddialarının aksine yüz ifadelerinin kültürel kökenli olmadığını, aksine tüm yüz ifadeleri ve mimiklerin evrensel olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Psk. Dan. Büşra Aksoy Polat
Add a Comment